GENETIKA, Vol. 28, broj 2 (1996)
Jelena ŽIVANOV-ČURLIS i Estera MRČARICA
UTICAJ PROCESA STARENJA NA GENETIČKU STRUKTURU [Izvod]
Vesna TOMIĆ, Slavenka JANKOVIĆ, Dragoslav MARINKOVIĆ i Jelena MARINKOVIĆ
FAMILIJA AGREGACIJA ALERGIJSKIH BOLESTI [Izvod]
Vladan RADOSAVLJEVIĆ, Slavenka JANKOVIĆ i Jelena MARINKOVIĆ
FAMILIJARNA AGREGACIJA GREJVSOVE BOLESTI I ANKSIOZNE NEUROZE [Izvod]
Lazar KOVAČEV, Nikola ČAČIĆ i Snežana MEZEI
GERMPLAZMA U OPLEMENJIVANJU ŠEĆERNE REPE [Izvod]
Momčilo MILUTINOVIĆ, Gordana ŠURLAN-MOMIROVIĆ, Vera RAKONJAC, Toma ŽIVANOVIĆ, Nebojsa RALEVIĆ i Ivana RALEVIĆ
MULTIVARIJACIONA ANALIZA NEKIH POPULACIJA DIVLJE TREŠNJE (Prunus avium L.) [Izvod]
Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA, Adam TAKAČ, Mirjana VASIĆ, Jovan PANAJOTOVIĆ i Janko ČERVENSKI
OSOBINE LUKOVICE POPULACIJA CRNOG LUKA (Allum cepa L.) [Izvod]
Janko ČERVENSKI, Djuro GVOZDENOVIĆ i Mirjana VASIĆ
GENOTIPSKA VARIJABILNOST KVANTITATIVNIH SVOJSTAVA KUPUSA (Brassica oleracea var. capitata L.) [Izvod]
Marija ZLOKOLICA, Snezana MEZEI, Lazar KOVAČEV, Zorica NIKOLIĆ, Mirjana MILOŠEVIĆ i Nevena KUPREŠANIN
GENETIČKA VARIJABILNOST KALUSA ŠEČERNE REPE (Beta vulgaris L.) POSLE INOKULACIJE SA Agrobacterium tumefaciens [Izvod]
Vera LAVADINOVIĆ, Vasilije ISAJEV i Miloš KOPRIVICA
UTICAJ KLIJAVOSTI SEMENA NA PREŽIVLJAVNAJE I VISINU
DVOGODIŠNJIH BILJAKA DUGLAZIJE (Pseudotsuga taxifolia BRITT.) RAZLIČITIH PROVENIJENCIJA [Izvod]
Milovan KORAĆ, Vladislav OGNJANOV, Dinka VUJANIĆ-VARGA, Petar CINDRIĆ,Nada KORAĆ, Bogoljub DJURIĆ, Jelena NINIĆ-TODOROVIĆ, Slobodan CEROVIĆ,Branislava GOLOŠIN, Ksenija MACET
OPLEMENJIVANJE VOČAKA I VINOVE LOZE [Izvod]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 55-59
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.2
Originalni naučni rad
UTICAJ PROCESA STARENJA NA GENETIČKU STRUKTURU
Jelena ŽIVANOV-ČURLIS i Estera MRČARICA
Biologija sa humanom genetikom
Medicinski fakultet Univerziteta u Nišu, 18000 Niš, Jugoslavija
I z v o d
Testom za autozomno-vezane recesivne mutacije analiziran je uticaj procesa starenja na genetičku strukturu vinske mušice Drosophila melanogaster. Testirane su 54 jedinke muškog pola dva puta: u starosti od 1 do 5 i 25 do 30 dana.
Ispitivan je hromozom-2 koji kod ove vrste čini oko 20% genoma. Promene u genetičkoj strukturi uslovljene genskim mutacijama konstatovane su kod 40,75% jedinki i u svim slučajevima je došlo do pada vijabilnosti.
Usled povećanja frekvencije štetnih gena u procesu starenja signifikantno je smanjeno preživljavanje homozigotnih potomaka starih mušica (t = 24,82; df= 106; p < 0.05).
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 61-65
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 57.083.32
Originalni naučni rad
FAMILIJA AGREGACIJA ALERGIJSKIH BOLESTI
Vesna TOMIĆ1, Slavenka JANKOVIĆ2 , Dragoslav MARINKOVIĆ3 i Jelena MARINKOVIĆ4
1lnstitut za alergologiju i imunologiju Kliničkog centra Srbije
2lnstitut za epidemiologiju Medicinskog fakulteta
3Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu
4Institut za socijalnu medicinu, statistiku i istraživanja u zdravstvu Medicinskog fakulteta u Beogradu, 11000 Beograd, Jugoslavija
I z v o d
Anamnestičkom studijom koju smo sproveli obuhvaćeno je 100 pacijenata sa dijagnozom alergijske bronhijalne astme i 100 njihovih bračnih drugova, odnosno rođaka, koji su činili kontrolnu grupu. Za svakog ispitanika je crtano porodično stablo od prvog do četvrtog stepena krvnog srodstva. Značajno viša prevalencija za sve alergijske bolesti (bronhijalna astma, rinitis, konjuktivitis, atopični dermatitis, urtikarija i alergija na lekove) i bronhijalnu astmu posebno, uočena jc među rođacima obolelih od astme u svim stepenima srodstva. Heritabilnost za sve alergijske bolesti iznosila je 86%, a za bronhijalnu astmu 36%. Ovi nalazi sugeriraju da alergijske bolesti, kao i alergijska bronhijalna astma imaju jasno merljivu naslednu osnovu.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 67-72
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 616.891
Originalni naučni rad
FAMILIJARNA AGREGACIJA GREJVSOVE BOLESTI I ANKSIOZNE NEUROZE
Vladan RADOSAVLJEVIĆ1, Slavenka JANKOVIĆ1 i Jelena MARINKOVIĆ2
1Institut za epidemiologiju, Medicinskog fakulteta
2 Institut za socijalnu medicinu, statistiku i istraživanja u zdravstvu, Univerziteta u Beogradu, 11000 Beograd, Jugoslavija
I z v o d
Anamnestičkom studijom je obuhvaćeno 10 uzastopnih novodijagnostikovanih pacijenata sa Grejvsovom bolešću i isti broj kontrola mečovanih po polu, uzrastu (+/-2 godine) i mestu boravka (selo/grad).
Cilj studije je bio da ukaže na potencijalnu familijarnu agregaciju Grejvsove bolesti, drugih tireoidnih bolesti, anksiozne neuroze, insulin zavisnog diabetis melitusa i vitiliga. Grejvsova bolest i anksiozna neuroza su bile statistički značajno češće kod srodnika pacijenata obolelih od Grejvsove bolesti (u svim stepenima srodstva osim za anksioznu neurozu u četvrtom stepenu srodstva) nego kod srodnika kontrola.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 73-78
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.113.633.413
Originalni naučni rad
GERMPLAZMA U OPLEMENJIVANJU ŠEĆERNE REPE
Lazar KOVAČEV, Nikola ČAČIĆ i Snežana MEZEI
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
I z v o d
U radu je opisano poreklo i način nastanka šećerne repe kao jedne od najmlađih industrijskih biljaka. Pored sistematike i centra porekla divljih srodnika opisani su mogući izvori poželjnih gena i mogućnost njihovog korišćenja i prenošenja u genom šećerne repe. U zadnjih desetak godina divlji srodnici, primitivni tipovi, stare ili poboljšane sorte i specifični selekcioni materijal kolekcionisani su od strane nacionalnih i internacionalnih organizacija kao sto su IBPGR, IDBB, NPGS, itd. Njihovo korišćenje, uglavnom, će biti usmereno u povećanju genetičke varijabilnosti u pribriding programima.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 79-84
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.634.23
Originalni naučni rad
MULTIVARIJACIONA ANALIZA NEKIH POPULACIJA DIVLJE TREŠNJE
(Prunus avium L.)
Momčilo MILUTINOVIĆ, Gordana ŠURLAN-MOMIROVIĆ,Vera RAKONJAC, Toma ŽIVANOVIĆ, Nebojsa RALEVIĆ i Ivana RALEVIĆ
Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Beogradu, 11080 Beograd, Jugoslavija
I z v o d
Kolekcionisano je nekoliko populacija divlje trešnje (P. avium L.) sa područja Srbije. Analizirana je varijabilnost devet morfoloških osobina. Takođe je određen diskriminacioni efekat tih osobina pomoću multivarijacione analize. Rezultati klasifikacije dobijene na osnovu linearnih diskriminacionih funkcija pokazuju da postoji mala razlika između stvarnih i ocenjenih grupa. Dobijeni rezultati ukazuju na precizno razdvajanje na četiri grupe dobijene numeričkom metodom i procenom kolekcije germplazme divlje trešnje.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 85-89
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:635.25
Originalni naučni rad
OSOBINE LUKOVICE POPULACIJA CRNOG LUKA (Allum cepa L.)
Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA1 , Adam TAKAĆ, Mirjana VASIĆ, Jovan PANAJOTOVIĆ i Janko ČERVENSKI
1Institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad,
2D.P. Agrorazvoj, 18000 Niš, Jugoslavija
I z v o d
Crni luk (Allium cepa L.) je tradicionalna povrtarska vrsta našeg podneblja. Geografski položaj i specifičnost agroekoloških uslova (sadašnje i bivše Jugoslavije) su uticali na formiranje različitih populacija i ekotipova crnog luka.
Ove populacije se razlikuju po obliku, boji, prosečnoj masi lukovice i načinu gajenja, što predstavlja značajan izvor genetske varijabilnosti. Cilj ovog rada je bio da se prouči varijabilnost osobina populacije crnog luka u cilju iznalaženja poželjnih svojstava koja se mogu koristiti u oplemenjivačke svrhe. Analizom su utvrđene značajne razlike u masi lukovice, koja je iznosila od 74,0-209,8g a koeficijent varijacije za ovu osobinu je iznosio 39,1. Ustanovljena je velika varijabilnost u sadržaju suve materije (10,0%-16,0%). Lukovice su se razlikovale po boji i obliku.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 91-95
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.21:633.42
Originalni naučni rad
GENOTIPSKA VARIJABILNOST KVANTITATIVNIH SVOJSTAVA KUPUSA (Brassica oleracea var. capitata L.)
Janko ČERVENSKI, Djuro GVOZDENOVIĆ i Mirjana VASIĆ
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Yugoslavia
I z v o d
Tokom 1992. i 1993. godine, na lokalitetu Rimski Šančevi, Instituta za ratarstvo i povrtarstvo, Zavoda za Povrtarstvo, postavljen je ogled sa 12 genotipova kupusa različitih vrednosti i kvantitativnih svojstava u tri ponavljanja po modelu slučajnog blok sistema. Ogled je obrađen dvofaktorijalnom analizom varijanse i izračunate su genotipske varijabilnosti sledećih svojstva: prosečna masa glavice, koristan deo glavice, visina glavice, prečnik glavice, dužina unutrašnjeg kočana i prinos.
Analizom kvantitativnih svojstava različitih genotipova kupusa u 1992. i 1993. godini, najmanji genetički koeficijent varijacije dobijen je za prečnik glavice (9,39) a najveći za dužinu unutrašnjeg kočana (20,31). Za ostala svojstva ovaj pokazatelj je varirao od 12,14 do 17,28.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 97-102
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.21:633.413
Originalni naučni rad
GENETIČKA VARIJABILNOST KALUSA ŠEČERNE REPE
(Beta vulgaris L.) POSLE INOKULACIJE SA Agrobacterium tumefaciens
Marija ZLOKOLICA, Snezana MEZEI, Lazar KOVAČEV, Zorica NIKOLIĆ, Mirjana MILOŠEVIĆ i Nevena KUPREŠANIN
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Jugoslavia
I z v o d
Genetička procena određenih lokusa šečerne repe posle transformacije bila je izvršena korišćenjem biohemijsko-genetičkih markera, izoenzimima. Marker geni su uvedeni u genom šečerne repe korišćenjem Ti-plazmida iz Agrobacterium tumefaciens kao vektora. Determinacija transformacije izvršena je na bazi aktivnosti betaglukuronidaze. Posle transformacije, genetička procena transformisanih i netransformisanih kalusa izvršena je korišćenjem istog materijala na bazi grupe genetičkih markera, izoenzimskih lokusa: Mdh1, Pgd1, Pgd2, Idh1 i Pgm1 i njihovih alela. Utvrđene su genetičke karakteristike analiziranih lokusa inokulisanog Ti-plazmidom, na osnovu alela lokusa, aktivnih u određenoj varijanti kalusa.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 103-114
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.2:582.475.2
Originalni naučni rad
UTICAJ KLIJAVOSTI SEMENA NA PREŽIVLJAVNAJE I VISINU
DVOGODIŠNJIH BILJAKA DUGLAZIJE (Pseudotsuga taxifolia BRITT.) RAZLIČITIH PROVENIJENCIJA
Vera LAVADINOVIĆ1, Vasilije ISAJEV2 i Miloš KOPRIVICA1
1Institut za šumarstvo, 11030 Beograd
2Šumarski fakultet, 11030, Beograd, Jugoslavia
I z v o d
U ovom radu istraživana su svojstva semena (energija klijanja i klijavost) i dvogodišnjih biljaka (preživljavanje i visina) trideset provenijencija duglazije. Provenijencijama je obuhvaćen skoro celi prirodni areal ove vrste drveća. Metodom regresije i korelacije ispitana je zavisnost posmatranih svojstava semena i biljaka od geografskih koordinata i nadmorske visine provenijencija, kao i njihova međusobna zavinost. Utvrđeno je da posmatrana svojstva semena i biljaka ne zavise od geografske širine, a da zavise od geografske dužine i nadmorske visine. Sa povećanjem geografske dužine povećava se energija klijanja, klijavost semena, preživljavanje i visina biljaka, a sa povećanjem nadmorske visine opada. Veze su istog oblika, a različite jaćine. Postoji značajna saglasnost (korelacija) u variranju energije klijanja, klijavosti semena, preživljavanja i visine biljaka. Sa povećanjem klijavosti semena povećava se preživljavanje i visina biljaka. Ovo je značajno baš u prvim godinama rasta biljaka, jer se mogu preliminarno izdvojiti bolje provenijencije i izbeći grube greske. Na osnovu analiziranih svojstava semena i biljaka duglazije (naročito, klijavosti i visine) kao najbolje pokazale su se provenijencije: 3, 20, 31, 18 i 6. Ove provenijencije imaju energiju klijanja oko 25 semenki, klijavost oko 65%, preživljavanje biljaka oko 50% i visinu oko 30 cm. Provenijencije su iz države Oregon (SAD), sa geografske širine oko 45°, geografske dužine oko 122° i nadmorske visine oko 400 m. Interesantno je da su ove provenijencije duglazije pokazale odlične rezultate u ogledima starim 15 godina, podignutim na staništima bukve i hrasta u centralnoj Srbiji.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 2 (1996),
str: 115-127
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575; 631.527.33;634.1;634.8
Originalni naučni rad
OPLEMENJIVANJE VOČAKA I VINOVE LOZE
Milovan KORAĆ, Vladislav OGNJANOV, Dinka VUJANIĆ-VARGA, Petar CINDRIĆ, Nada KORAĆ, Bogoljub DJURIĆ, Jelena NINIĆ-TODOROVIĆ, Slobodan CEROVIĆ, Branislava GOLOŠIN, Ksenija MACET
Poljoprivredni fakultet, Institut za voćarstvo i vinogradarstvo, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
I z v o d
Intraspecies hibridizacija je najznačajniji put stvaranja novih sorti voćaka kod jabuke, kruške, šljive, trešnje, višnje, kajsije, breskve, jagode i maline. Interspecies hibridizacija kod pomenutih vrsta korištena je samo u radu na stvaranju otpornih sorti na ekonomski značajne parazite. Kod leske taj rad obuhvata i stvaranje sorti koje ne daju izdanke. Selekcijom iz populacije oraha, vinogradarske breskve, mečje leske i drena izdvojen je veći broj sorti i selekcija pogodnih za stonu upotrebu ili kao podloge. Kultura tkiva i genetski inženjering u značajnoj meri dopunjuju konvencionalno oplemenjivanje voćaka.
Stvaranje novih genetičkih kapaciteta vinove loze danas ima za cilj pre svega povećanje otpornosti prema biotičkim i abiotičkim faktorima. Gajenjem rezistentnih genotipova na patogene povećava se sigurnost i ekonomičnost proizvodnje, a značajno se doprinosi očuvanju životne sredine i zdravlja ljudi.